Dieta eliminacyjna w Hashimoto – czy jest konieczna?

Rolą diety w chorobie Hashimoto jest wyciszenie układu odpornościowego, uzupełnienie niedoborów oraz usprawnienie funkcji układu pokarmowego poprzez uregulowanie flory bakteryjnej. Dużo na ten ten już wyjaśniłyśmy w artykule o diecie przeciwzapalnej. Czy jest coś jeszcze, co możesz zrobić, aby Twoje dolegliwości zniknęły? Często na forach internetowych lub na blogach tematycznych mowa o dietach eliminacyjnych. Czytasz to i nagle zastanawiasz się: To jaka w końcu powinna być dieta w Hashimoto? Bezglutenowa? Może bezlaktozowa? To nie wystarczy po prostu odżywiać się zdrowo i racjonalnie? Nasza Akademia Hashimoto odpowie na Twoje pytania 🙂 Zatem zaczynamy jeden z najciekawszych artykułów – dieta eliminacyjna w Hashimoto!

***

Zacznijmy od jednego ważnego słowa wstępu. Trzeba to jasno powiedzieć – nie ma jednej, uniwersalnej diety w chorobie Hashimoto. Postępowanie żywieniowe zawsze powinno być ustalone indywidualnie w zależności od Twoich potrzeb, przebiegu choroby i schorzeń współistniejących. Tutaj musimy się na chwilę zatrzymać. Czy to właśnie fakt eliminacji danego produktu daje efekt diety? To co zjadasz i co trafia do Twoich jelit ma znaczenie dla układu odpornościowego. Przede wszystkim istnieje ścisłe powiązanie między kondycją przewodu pokarmowego (zwłaszcza jelit!), a reakcją układu odpornościowego.

Co zatem, jeśli dostarczysz do swojego organizmu substancję, na którą Twój organizm jest uczulony lub jej nie toleruje? Na pewno poczujesz się gorzej np. pojawią bóle brzucha, wzdęcia, wysypka, ogólne osłabienie i złe samopoczucie. Jak z tym walczyć? Należy przede wszystkim zastanowić się nad tym, jakie produkty mogą wywoływać taką reakcję. Dlatego my dzisiaj zajmiemy się dwiema najczęściej występującymi eliminacjami w #dietaHashimoto – czyli gluten i nabiał/laktoza i na nich skupimy całą uwagę. Nie zapominamy jednak, że kontrowersji na temat Hashimoto jest znacznie więcej. Kolejne artykuły będą poruszały kolejne mity do obalenia lub… z drugiej strony słuszne postępowanie potwierdzone badaniami naukowymi. 

Chcesz być ze wszystkim na bieżąco? Koniecznie dołącz do naszej grupy na Facebooku – razem z innymi Hashimotkami możesz śledzić rozwój naszej #akademiiHashimoto i dowiadywać się kolejnych ciekawostek na temat Twojego nowego życia 😉 

***

Nie traktuj też wszystkich informacji, o których się dowiesz z tego artykułu, jako cudowną receptę na Twoje dolegliwości! Tym wpisem chcemy rozwiać wszystkie fakty i mity, które aktualnie wręcz zalewają internet, powodując, że wiele osób na własną rękę zaczyna “miksować” różne zalecenia, eliminacje, a wychodzą z tego niezłe kwiatki dietetyczne w gabinecie 😉 

Czytając wszystkie doniesienia czujemy, że potrzebne jest usystematyzowanie wiedzy od A do Z, po to, aby łatwiej było Ci zrozumieć, czym tak naprawdę jest dieta eliminacyjna, z jak dużą ilością wyrzeczeń się wiąże i czy w Twoim przypadku jest konieczna. Tak naprawdę naszym zadaniem jest przedstawienie Ci wszystkich argumentów za i przeciw oraz pokaznie Ci, że jest wiele możliwości, które jeszcze lepiej pozwolą dopasować do Ciebie żywienie, by dolegliwości odeszły w niepamięć a Ty poczuła, że #Hashimotojestspoko. 

Eliminacja glutenu – czyli bez glutenu bez problemu?

W kontekście diety w Hashimoto nie raz padło sformułowanie “gluten”. Jest to mieszanina białek pochodzenia roślinnego, na które składa się głównie: glutenina i gliadyna. Występuje on w większości zbóż, takich jak:

• pszenica,
• żyto,
• owies*
• orkisz,
• jęczmień.

*owies sam w sobie nie zawiera glutenu, niestety w Polsce jest zanieczyszczony pszenicą i dlatego należy wybierać produkty z owsa oznaczone jako bezglutenowe lub dozwolone dla osób z celiakią. 

Wiele osób traktuje żywność bezglutenową jako zdrowszą alternatywę dla typowych produktów. Na wielu z nich oznaczenie „bez glutenu” działa podobnie jak „bio” czy „eko”… Myślisz pewnie, że skoro ta żywność czegoś nie ma, to pewnie jest lepsza (tak jak żywność „bez konserwantów”, „bez barwników”, „bez wzmacniaczy smaku”). Wiele osób nie do końca wie, co to jest gluten albo po prostu gdzieś podsłyszało, że to szkodliwy składnik, a mimo to chętnie sięga po szeroko dostępne produkty oznaczone symbolem przekreślonego kłosa.

 

Czy dieta bezglutenowa zredukuje objawy Hashimoto?

 

I tak i nie. Warto wiedzieć, że chorobie Hashimoto dość często towarzyszy celiakia (a to choroba związana z kompletną nietolerancją glutenu). Choroba ta charakteryzuje się przewlekłym stanem zapalnym i stopniowym wyniszczeniem niektórych fragmentów tkanek w jelicie cienkim. Co więcej, nawet prawidłowe stosowanie diety bezglutenowej nie jest w stanie wyleczyć celiakii — ma się ją na całe życie, a odpowiedni sposób żywienia zapobiega dalszym problemom i pogłębianiem konsekwencji zdrowotnych. 

Jaki jest związek między Hashimoto a celiakią? Obie choroby: Hashimoto oraz celiakia – należą do grupy chorób autoimmunologicznych, w których układ odpornościowy buntuje się przeciwko własnym tkankom. Mówiąc krótko, nasza własna odporność staje się naszym wrogiem. Dodatkowo każda osoba cierpiąca na jedną chorobę z tej grupy, ma zwiększone ryzyko drugiej choroby o tym samym podłożu. Okazuje się, że 2-5% osób chorych na celiakię cierpi jednocześnie na Hashimoto! 

Diagnozując Hashimoto, warto pokusić się o poszerzoną diagnostykę, która pozwoli wykluczyć współistnienie m.in. celiakii. Nie wiesz jak to zrobić? Cofnij się kilka artykułów wcześniej, aby nadrobić ważne informacje, które pomogą Ci uporać się z niedopowiedzeniami lekarzy i wciąż nie jasno postawioną diagnozą. Temat diagnostyki opisałyśmy w artykule: Diagnostyka Hashimoto – jakie badania wykonać? Okazało się, że faktycznie masz celiakię? Mamy więc do czynienia z sytuacją, gdy dwie choroby się nakładają. Wiele pacjentek z zapaleniem tarczycy cierpi jednocześnie na celiakię — powoduje to, że dieta bezglutenowa w Hashimoto staje się koniecznością. Jednak to druga z wymienionych chorób — celiakia wymaga bezwzględnie wyłączenia glutenu z diety!

Nieleczona celiakia może zwiększać zapotrzebowanie organizmu na lewotyroksynę (ze względu na problemy z wchłanianiem w obrębie dolnego odcinka przewodu pokarmowego). Celiakia często prowadzi też do wypadania włosów, pogorszenia wyglądu i kondycji skóry, przewlekłego zmęczenia, pogorszenia nastroju, niepłodności – czyli symptomów, które częste są kojarzone z samym Hashimoto.

Jeśli jesteś w takiej sytuacji i przejdziesz na dietę bezglutenową, objawy zaczną stopniowo ustępować, a zapotrzebowanie na leki prawdopodobnie zmniejszy się. Ale uwaga! Wcale nie oznacza to, że dietą bezglutenową leczysz Hashimoto, tylko to, że twoje jelita (które nie tolerują glutenu) powoli wracają do siebie.

W przypadku negatywnych wyników postępowania diagnostycznego w kierunku celiakii, warto rozważyć dwie inne choroby glutenozależne:

• nadwrażliwość alergiczną na pszenicę – często objawiająca się natychmiast po spożyciu pszenicy – występują klasyczne objawy alergiczne obejmujące np. układ oddechowy czy skórę; standardem diagnostycznym są m.in. testy skórne punktowe,
• nieceliakalną nadwrażliwość na gluten (tzw. nietolerancja glutenu) – diagnozowana u osób, u których nie stwierdza się celiakii, ani alergii na pszenicę; ze względu na brak pewnego postępowania diagnostycznego, jedynym słusznym rozwiązaniem jest czasowa dieta eliminacyjna w Hashimoto (wykluczenie glutenu) i prowokacja w określonym schemacie, w oparciu o współpracę z dietetykiem klinicznym.

Krótko mówiąc: część z osób chorujących na Hashimoto, które poczuły się lepiej po wdrożeniu diety bezglutenowej, prawdopodobnie tak naprawdę miała celiakię lub inną z chorób glutenozależnych, tylko wcale o tym nie wiedziała. U tych pacjentów dieta eliminacyjna w Hashimoto – wykluczenie glutenu z diety skutkuje nie tylko spadkiem przeciwciał charakterystycznych dla celiakii, ale również tych, które atakują komórki tarczycy.

Na dzień dzisiejszy nie ma rekomendacji, które odgórnie nakazywałyby wprowadzenie diety bezglutenowej u osób z Hashimoto. Mówiąc po ludzku: brakuje dowodów na to, że trzeba wykluczyć gluten, jeśli choruje się na Hashimoto i generalnie się tego nie zaleca (a przynajmniej nie „z marszu”, każdemu). Jeśli masz Hashimoto, warto jednak  (nawet rutynowo, jeśli czujesz się dobrze) zrobić badania i wykluczyć ewentualną chorobą glutenozależną.

Stanowisko ekspertów POLSPEN

Zasadność stosowania diety bezglutenowej w chorobie Hashimoto została ujęta w opublikowanym w roku 2018 Stanowisku Grupy Ekspertów Sekcji Dietetyki Medycznej Polskiego Towarzystwa Żywienia Pozajelitowego, Dojelitowego i Metabolizmu (POLSPEN). Podkreślając najważniejsze wnioski:

• stosowanie rygorystycznej diety bezglutenowej u pacjentów z chorobą Hashimoto jest uzasadnione jedynie w przypadku współistnienia celiakii,
• błędem jest stosowanie diety bezglutenowej u pacjentów z chorobą Hashimoto bez wcześniejszych badań przesiewowych w kierunku celiakii
• brak jest aktualnych dowodów, na to, że dieta bezglutenowa u osób z chorobą Hashimoto, bez współistniejącej celiakii korzystnie wpływa na przebieg choroby 
• nie można jednak wykluczyć, że u części osób z chorobą Hashimoto może współwystępować nieceliakalna nadwrażliwość na gluten , co może uzasadniać wprowadzenie u nich diety bezglutenowej 
• nie należy zalecać diety bezglutenowej u osób bez celiakii i innych form nietolerancji glutenu. 

W aktualnych badaniach naukowych nie wykazano, że spożywanie glutenu może być powodem zwiększonego ryzyka wystąpienia choroby Hashimoto, jak również nie ma wystarczających dowodów naukowych na skuteczność stosowania diety bezglutenowej w leczeniu tej choroby u osób bez wykrytej celiakii lub innej choroby związanej z nietolerancją glutenu. Wyniki badań wskazują, że u tych pacjentów wykluczenie glutenu z jadłospisu nie ma wpływu na czynność tarczycy.

Wniosek podsumowujący – jeśli osoba chora na Hashimoto nie ma także celiakii, alergii lub nieceliakalnej nadwrażliwości na gluten, nie ma konieczności przechodzenia na dietę bezglutenową.

Są przynajmniej 3 powody, dla których pomysł wykluczenia glutenu z diety powinnaś skonsultować z lekarzem i dietetykiem prowadzącym:

• Samodzielna eliminacja glutenu w Hashimoto bardzo często prowadzi do niedoborów i pogorszenia samopoczucia — pamiętaj, że wykluczenie tak powszechnego składnika, jakim jest gluten, wymaga jego odpowiedniego zastąpienia, by Twoja dieta bezglutenowa nadal była pełnowartościowa. Jeżeli ciekawi Cię temat składników mineralnych, które są ważne w Hashimoto, zajrzyj do naszego artykułu pt. Suplementacja w Hashimoto
• Gluten jest powszechnie stosowany przez producentów żywności — zaprzestanie jedzenia pszenicy, czy żyta nie wystarczy! Ze względu na swoje właściwości technologiczne, gluten jest wykorzystywany w produktach, których nigdy nie posądziłabyś o szkodliwość. 
• Usunięcie glutenu z diety w Hashimoto, bez uprzedniego wykonania badań, uniemożliwia Ci zrobienie ich później! Wykluczenie składnika, który potencjalnie Ci szkodzi, może przynieść poprawę. Jednak jeżeli dieta bezglutenowa zostanie zastosowana z góry, nie wiedząc, czy jest taka konieczność – badania wykonane w późniejszym okresie nie będą wiarygodne — dieta już wcześniej została pozbawiona glutenu, który miał odpowiadać za wszelkie szkody. Wykonaj badania raz — poznaj swój organizm na całe życie.

 

Praktycznie podejście do diety bezglutenowej – czyli pułapki dla początkujących 

 

Pułapka nr 1 – dieta uboga w składniki mineralne i witaminy 

Dieta eliminacyjna w Hashimoto i jej trudności nie polegają na tym, że z czegoś rezygnujesz, ale na tym, że należy odpowiednio dobrać zamienniki. Najczęściej popełniany błąd na diecie bezglutenowej? Eliminacja wszystkich produktów zbożowych – tak na “wszelki wypadek”. Tutaj dochodzimy do kwestii zbilansowania diety choćby w węglowodany złożone. Jeśli ze względów zdrowotnych decydujesz się odstawić gluten pamiętaj, żeby nie dopuścić do zubożenia diety. Co więcej: Twoja dieta podczas eliminacji powinna być jeszcze bogatsza niż wcześniej, aby jeszcze bardziej wzmocnić jej efekt i wyciszyć stany zapalne.

Pułapka nr 2 – skład produktów bezglutenowych 

Gotowe, bezglutenowe produkty często straszą swoim składem pełnym polepszaczy, konserwantów i utwardzanych tłuszczów. Dlaczego? Często wynika to z upodobań klienta, który chce, żeby jego chleb czy makaron jak najbardziej przypominał ten glutenowy. A to oznacza stabilizatory, spulchniacze itd. Dlatego zawsze czytaj skład kupowanych produktów. Wybieraj te z krótszą listą składników i zawierające mniej dziwnych nazw. Czytanie składów jest też ważne, ze względu na ukryte alergeny (Gluten w szynce? Obecny!) Dodatkowo, produkty bezglutenowe są stosunkowo droższe. Pamiętaj, że cena nie zawsze czyni cuda – marka podobnie. Warto zrobić porównanie. Owszem, jest dużo certyfikowanych produktów, z dobrym składem. Jednak dla wielu osób zapłacenie za 1kg mąki 18 zł to jednak zbyt duży wydatek. 

Pułapka 3 – śladowe ilości glutenu 

Co to znaczy śladowa ilość glutenu? Tyle, że dany produkt nie zawiera glutenu, ani naturalnie ani w składzie, jednak podczas jego produkcji mogło dojść do zanieczyszczenia produktu glutenem. Jakim cudem? Często firmy mają szeroki asortyment produktów. Do procesu ich wytwarzania, czy pakowania wykorzystują tę samą linię produkcyjną i wszystkie urządzenia. Dlatego, aby zabezpieczyć się przed oskarżeniami swoich klientów prewencyjnie umieszczają informację na opakowaniu produktu. Jeśli cierpisz na celiakię musisz bardzo uważać na zakupach – mąka, czy kasza, która nie jest certyfikowana, z dużym prawdopodobieństwem będzie zanieczyszczona glutenem. Dla pewności, szukaj na opakowaniach znaku przekreślonego kłosa – producent gwarantuje wówczas że w procesie produkcji zboża glutenowe nie dostały się do jego produktów.

Pułapka 4 – ukryty gluten 

Zastanawiałaś się kiedyś, dlaczego piekąc chleb bezglutenowy, kruszy się i nie trzyma się formy? Nic dziwnego – nie ma w nim glutenu, jednego ze składników odpowiedzialnych za elastyczność, sprężystość, lepkość i plastyczność wyrobów zbożowych. Fakt, że gluten w przemyśle stał się bardzo przydatny technologicznie sprawia, że stał się on bardzo powszechny. Obecnie ze względu na jego właściwości fizyczne dodawany jest do wielu innych produktów, często takich, w których nie spodziewamy się jego obecności:

• może znajdować się w wędlinach – kiełbasie, kaszance, pasztetach, pulpetach i konserwach mięsnych,
• może znajdować się w rybach i sałatkach rybnych w puszkach,
• bywa składnikiem dań gotowych, jak zupy lub gołąbki, wyrobów garmażeryjnych, koncentratów zup i sosów,
• zawierają go również niektóre chipsy ziemniaczane,
• dodawany jest czasem do jogurtów, lodów czy napojów,
• od postacią słodu jęczmiennego dodawany jest do płatków kukurydzianych i słodyczy,
• coraz częściej widnieje też w składzie niektórych leków czy suplementów diety.

Z tego względu nie wstydź się poprosić Panią w sklepie mięsnym o etykietę danej szynki i powtarzając jak mantrę – zawsze czytać skład kupowanych produktów. 

***

Jakie produkty naturalnie nie zawierają glutenu?

• ryż, gryka, kukurydza i proso oraz ich przetwory (proso to płatki, mąka i kasza jaglana) amarantus, komosa ryżowa (quinoa), teff (miłka abisyńska), maniok, tapioka i sorgo
• mąki bezzbożowe np. z ciecierzycy, soczewicy, kokosa, migdałów, kasztanów jadalnych, soi, orzechów, amarantusa czy lnu, 
• warzywa, 
• owoce, 
• orzechy, pestki i nasiona, 
• produkty zwierzęce: ryby, jaja, mięso, mleko i jego przetwory (bez dodatków, np. zagęstników)
• woda, herbata, kawa (bez dodatków i zanieczyszczeń)
• zioła i przyprawy (bez dodatków np. mąki pszennej)
• oleje roślinne oraz tłuszcze zwierzęce.

 

Dieta bezlaktozowa w Hashimoto – dlaczego warta rozważenia?

Na początek wypada wyjaśnić powiązanie pomiędzy chorobą Hashimoto, a laktozą. Badania wykazały, że problem nietolerancji laktozy może dotyczyć aż 70-80% osób cierpiących na tą chorobę. Laktoza to cukier składający się z cząsteczki glukozy oraz galaktozy. Znajdziesz ją w mleku oraz większości jego przetworów. W procesie trawienia u zdrowej osoby laktoza jest rozkładana do wspomnianych cząsteczek za pomocą enzymu – laktazy. Osoby, które nie tolerują laktozy mają niedobór laktazy – jego produkcja w organizmie jest upośledzona.

Co ma to do Hashimoto? Okazuje się, że osoby nietolerujące laktozy i cierpiące na chorobę Hashimoto mają większe trudności z uregulowaniem dawki leków oraz TSH – dawka tyroksyny, jaka musi zostać zastosowana w leczeniu niedoczynności często wzrasta nawet o 30%! U pacjentek należących do grupy nietolerujących laktozę wprowadzenie jednego, prostego zalecenia – dieta eliminacyjna w Hashimoto – dieta bezlaktozowa – przyniosło znaczne zmniejszenie poziomu TSH i poprawę samopoczucia.

 

Nietolerancja laktozy – objawy

Czytając ten artykuł zapewne zastanawiasz się, czy dieta bezlaktozowa w Hashimoto to coś dla Ciebie. Jeżeli cierpisz z powodu tej choroby, wykluczenie laktozy z pewnością jest warte rozważenia. Od czego zacząć? Na początek zweryfikuj najcęstsze objawy nietolerancji laktozy:

• ból brzucha,
• wzdęcia,
• biegunki,
• mdłości,
• wysoka produkcja gazów,
• uczucie “przelewania/jeżdżenia” w brzuchu.

Objawy pojawiają się zazwyczaj w ciągu kilku godzin po spożyciu mleka lub jego przetworów przez osobę z nietolerancją, w momencie, gdy niestrawione cząsteczki cukru trafiają stopniowo do jelit. Jeżeli odczuwasz inne objawy po spożyciu mleka lub jego przetworów – ich przyczyna jest zapewne zupełnie inna, np. związana z alergią na białko mleka i reakcją układu odpornościowego.

 

Co zrobić, aby potwierdzić swoje przypuszczenia? 

Wystarczy zrobić test na nietolerancję laktozy. Badanie to polega na sprawdzeniu stężenia wodoru w wydychanym powietrzu na kilkadziesiąt minut po przyjęciu odpowiedniej kontrolowanej dawki laktozy. Jeśli test wyjdzie pozytywnie, oznacza to, że faktycznie Twój organizm nie toleruje cukru mlecznego i konieczne jest wykluczenie. Czy całkowicie? Niekoniecznie! Każdy organizm ma ustaloną indywidualną tolerancję na laktozę. W praktyce oznacza to, że Twój przewód pokarmowy może natychmiast zareagować po spożyciu mleka, a już niekoniecznie po przetworach mlecznych (w których laktoza występuje w nieco mniejszych ilościach z powodu przeprowadzonego procesu fermentacji). 

 

Dieta bezlaktozowa w Hashimoto vs dieta bezmleczna w Hashimoto

Przede wszystkim należy wyjaśnić jedną ważną rzecz – dieta bezlaktozowa ≠ dieta bezmleczna! Częstym błędem, który obserwujemy u pacjentek z Hashimoto jest pełna rezygnacja z produktów mlecznych w diecie (bez jakichkolwiek objawów czy stwierdzonej alergii). Sama nietolerancja laktozy wymaga pozbycia się jedynie tego cukru z diety. Największa jego ilość znajduje się w mleku krowim, sporą zawartością odznaczają się także sery twarogowe, czy często spożywany serek wiejski. Fermentowane produkty mleczne, takie jak jogurt naturalny, czy kefir mają nieco mniej laktozy, a niektóre sery twarde (podpuszczkowe) są jej zupełnie pozbawione. Rynek produktów spożywczych jest obecnie dobrze wyposażony w mleko krowie oraz serki, które zostały pozbawione laktozy.

Jak widzisz, sama nietolerancja laktozy nie powoduje groźnych konsekwencji, jedynie sięgnięcie po nieco inny rodzaj mleka, czy twarożku. Dużo bardziej skomplikowana staje się dieta bezmleczna, na którą decyduje się część pacjentek z Hashimoto, z nieco innych przyczyn (np. alergie, czy niektóre jednoczesne występowanie poważnych zaburzeń jelitowych).

Dodatkowa kwestia to Twoje konsekwencje zdrowotne. Dla niektórych może to być lekkie zaskoczenie – przecież dieta eliminacyjna w Hashimoto ma potencjalnie pomóc w zapanowaniu nad chorobą. Niestety, jednocześnie niesie ryzyko kolejnej, związanej z potencjalnym niedoborem wapnia. Produkty mleczne należą do podstawowych źródeł tego pierwiastka w diecie zarówno ze względu na jego zawartość, jak i przyswajalność.

Wapń to składnik mineralny wpływający przede wszystkim na stan kości i zębów. Uczestniczy również w procesie krzepnięcia krwi, zachowaniu prawidłowej kurczliwości mięśni, czy równowagi kwasowo-zasadowej. Jego długotrwały niedobór w diecie może prowadzić m.in. do rozwoju osteoporozy, nadciśnienia, zaburzeń kurczliwości mięśni i nieprawidłowości w krzepnięciu krwi.

Wniosek – jeżeli dotyczy Cię jedynie nietolerancja laktozy – nie rezygnuj w 100% z produktów mlecznych, nie będziesz musiała narażać się na niedobór choćby wapnia. Jeśli jednak konieczne jest odstawienie produktów mlecznych, musisz porządnie zadbać o obecność innych produktów w diecie będących źródłem wapnia (co nie jest takie proste!) lub zdecydować się na suplementację. Pamiętaj, nigdy nie rób tego na własną rękę! Chcesz się dowiedzieć jak prawidłowo podejść do odpowiedniej suplementacji? Zapraszamy do zapoznania się z poprzednim artykułem – Suplementacja w Hashimoto, w których wszystkie aspekty dodatkowego wsparcia żywieniowego zostały wyczerpane. 

 

Dieta bezlaktozowa w Hashimoto – potencjalne utrudnienia

Decydując się na eliminację określonej grupy pokarmów z diety musisz liczyć się z pewnymi konsekwencjami. Do pierwszej grupy można zaliczyć trudności z zakupami, jedzeniem na mieście czy komponowaniem diety – tak samo jak w przypadku diety bezglutenowej. Okazuje się, że mleko i jego przetwory są dość “wszędobylskie”, a jego pozbycie się z diety wymaga poświęcenia czasu na zapoznanie się z odmiennym rynkiem produktów oraz modyfikacji kulinarnych niektórych ulubionych potraw. Rynek produktów bezlaktozowych bardzo się rozwija, ale problem stanowi wszędobylskie mleko w proszku, a jak widzisz na grafice poniżej – to ono zawiera bardzo duże ilości laktozy!

***

Laktoza w ukryciu – gdzie szukać?

Sprawa z pozoru prosta – są zamienniki roślinne, a rynek produktów mlecznych bez laktozy rozrasta się. Niestety są osoby, które reagują nawet na małe ilości tego składnika w diecie. 

Gdzie kryje się laktoza?

• wyroby cukiernicze, czekolada, gotowe sosy, dania, ciasteczka, niektóre wędliny, budynie itp. 
• leki – laktoza jest często jednym ze składników w formie wypełniacza, np. Euthyrox stosowany w Hashimoto – choć teraz firma wyszła z inicjatywą produkcji tego leku bez laktozy! Koniecznie sprawdź jaka partia znajduje się w Twojej apteczce. 

Wszystko to za sprawą wszechobecnego mleka w proszku – w 100 g odtłuszczonego mleka w proszku jest aż 51 g laktozy!

Co robić?

• unikaj gotowych wyrobów – im więcej podstawowych składników, naturalnej żywności, tym bezpieczniej
• czytaj etykiety – każdy składnik produktu jest obowiązkowo umieszczony na opakowaniu – jeżeli mleko w proszku znajduje się na początkowym miejscu w składzie – prawdopodobnie jego zawartość jest wysoka – odstaw taki produkt na półkę

Jednocześnie będąc na diecie bez laktozy, oprócz wykluczenia mleka, czy jogurtów, uważajcie na:

• śmietanę – z naszego doświadczenia wynika, że sporo osób pomija eliminację tego produktu (ukryta np. w sosach)
• mleko w proszku – ukryte w składzie wielu produktów, gotowych wyrobów – czytajcie etykiety,
• lody – na bazie śmietanki. 

 

Jak uzupełnić wapń w diecie?

Ze względu na to, że temat potencjalnego niedoboru wapnia w diecie i jego konsekwencji został już poruszony, warto choć krótko wspomnieć o możliwych alternatywnych źródłach tego pierwiastka. Nawet osoby, które spożywają mleko i jego przetwory często doprowadzają do niedoborów wapnia w diecie. Pewne urozmaicenie menu i rozszerzenie diety o produkty bogate w wapń spoza mleka, znacząco zwiększy Twoje szanse na odpowiednie zbilansowanie jadłospisu w ten pierwiastek.

Wapń znajdziesz między innymi w:

• wodzie wysokozmineralizowanej 
• nasionach chia,
• suszonych figach,
• suszonych morelach,
• maku niebieskim,
• sezamie,
• rybach jedzonych w całości (np. sardynki),
• jarmużu.

Na sklepowych półkach obserwuję coraz większy asortyment produktów z dopiskiem “bez laktozy” – fajnie, że producenci, wychodzą naprzeciw potrzebom konsumentów. Nie dajcie się tylko nabrać na niektóre produkty:

• masło bez laktozy to chwyt marketingowy – w 100 g zwykłego masła mamy zaledwie ok 0,7 g węglowodanów ogółem, a w 1 łyżeczce śladową zawartość…
• sery podpuszczkowe (tzw. sery żółte) – naturalnie zawierają bardzo małe ilości laktozy (0,1 g/100 g), a w jednej porcji – jeszcze mniej!
• często dodawana do potraw jako “smakowy” dodatek feta – w małych ilościach również jest bezpieczna

Mimo, że wymienione produkty są niskolaktozowe, za słowo “bez laktozy” niestety trzeba zapłacić. Wiele osób z nietolerancją laktozy reaguje źle po spożyciu dawki 5-10 g laktozy (kwestia indywidualna!), więc w przypadku niektórych produktów, spożywanych w małych ilościach – spokojnie możecie sięgać po standardowe.

 

Podsumowanie – czyli czy dieta eliminacyjna w Hashimoto jest właśnie dla Ciebie?

• Zanim po przeczytaniu artykułu w internecie albo modnej książki o diecie zdecydujesz się na dobre wyeliminować jakiś składnik zastanów się, czy to na pewno jest właściwa droga do rozwiązania kluczowych problemów w żywieniu. Każda dieta eliminacyjna powinna zostać poprzedzona odpowiednimi badaniami, diagnozą i konsultacją ze specjalistą – lekarzem prowadzącym oraz dietetykiem. Działania na własną rękę mogą mieć konsekwencje w przyszłości. Może utrudnić późniejszą diagnostykę (np. w kierunki celiakii).  
• Zanim zaczniesz eliminować – wprowadź dietę przeciwzapalną. Więcej tutaj – Dieta w Hashimoto – dieta przeciwzapalna
• Najpierw edukacja, potem eliminacja – kluczowy, najważniejszy element przygotowania do diety eliminacyjnej to pozyskanie wiedzy na temat produktów, dostępnych zamienników i właściwego zbilansowania diety. Jeśli czujesz, że możesz mieć z tym problem, udaj się do dietetyka.
• Jeżeli Twoje eliminacje obejmują szeroki zakres produktów, a nie jesteś pewna, czy przez to Twoja dieta spełnia zapotrzebowanie na wszystkie składniki odżywcze – wypełnij wywiad Sundose i sprawdź, czy warto rozważyć wprowadzenie indywidualnej suplementacji, która uzupełni postępowanie żywieniowe
• Rozważasz jeszcze szersze eliminacje? Kasza jaglana, brokuły, ziemniaki? Poczekaj! Przeczytaj nasz kolejny artykuł! Data publikacji: 21.10.2019 r. 

***

Bibliografia:

1. Lerner A. i wsp., Going gluten free in non-celiac autoimmune diseases: the missing ingredient, Expert Review of Clinical Immunology, Volume 14, 2018, Issue 11, 873-875
2. Liontiris M. i wsp., A concise review of Hashimoto thyroiditis (HT) and the importance of iodine, selenium, vitamin D and gluten on the autoimmunity and dietary management of HT patients. Points that need more investigation w: Nucl Med 2017, 20(1), str. 51-56
3. Zakrzewska E. i wsp., Zalecenia dietetyczne w niedoczynności tarczycy przy współwystępowaniu choroby Hashimoto, w: BROMAT. CHEM. TOKSYKOL., XLVIII, 2015, 2, str. 117–127
4. Michałowska J., Kontrowersje wokół glutenu, Forum Zaburzeń Metabolicznych 2017;8(3):103-111
5. Kolchak N.A. i wsp., Prevalence of antigliadin IgA antibodies in psoriasis vulgaris and response of seropositive patients to a gluten-free diet, J Multidiscip Healthc. 2018; 11: 13–19. 
6. Elli L. i wsp., Diagnosis of gluten related disorders: Celiac disease, wheat allergy and non-celiac gluten sensitivity, World J Gastroenterol. 2015 Jun 21; 21(23): 7110–7119.
7. Zasadność stosowania diety bezglutenowej w chorobie Hashimoto: stanowisko Grupy Ekspertów Sekcji Dietetyki Medycznej Polskiego Towarzystwa Żywienia Pozajelitowego, Dojelitowego i Metabolizmu (POLSPEN), Postępy Żywienia Klinicznego nr 2/2018 (47) tom 14  https://zdk.wum.edu.pl/sites/zdk.wum.edu.pl/files/czerwiec_2018_stanowisko_polspen.pdf 
8. Cellini M, Santaguida MG, Gatto I, Virili C, Del Duca SC, Brusca N, Capriello S, Gargano L, Centanni M., Systematic appraisal of lactose intolerance as cause of increased need for oral thyroxine. J Clin Endocrinol Metab. 2014 Aug;99(8):E1454-8.
9. Kus K., Zielińska K., Zaprutko T. i wsp.: Hashimoto disease – the effectiveness of a gluten-free diet. Polski Przegląd Nauk o Zdrowiu. 2016; 4(49): 370–376. doi:10.20883/ppnoz.2016.22
10. Krysiak R., Szkróbka W., Okopień B.: The Effect of Gluten-Free Diet on Thyroid Autoimmunity in Drug-Naive Women with Hashimoto’s Thyroiditis: A Pilot Study. Exp. Clin. Endocrinol. Diabetes. 2018; 30. doi: 10.1055/a-0653-7108.
11. Tonutti E., Bizzaro N.: Diagnosis and classification of celiac disease and gluten sensitivity. Autoimmun Rev. 2014; 13(4-5): 472–476. doi:10.1016/j.autrev.2014.01.043.
12. Kus K., Zielińska K., Zaprutko T. i wsp.: Hashimoto disease – the effectiveness of a gluten-free diet. Polski Przegląd Nauk o Zdrowiu. 2016; 4(49): 370–376. doi:10.20883/ppnoz.2016.22.