Podjęłaś jedną z najważniejszych decyzji w swoim życiu i planujesz zostać mamą? Zastanawiasz się jak przygotować się do ciąży? Zanim jednak rozpoczniesz starania o dziecko upewnij się, że zrobiłaś wszystko, aby stworzyć mu najlepsze warunki do rozwoju. Z tego artykułu dowiesz się, jakie kroki należy podjąć, aby jak najlepiej przygotować się do ciąży. Poznasz naszą rekomendację badań do wykonania, w tym dowiesz się co powinnaś wiedzieć o haśle: ” homocysteina a ciąża “
Pamiętaj, że odpowiednie zaplanowanie ciąży wiąże się z identyfikacją i eliminacją potencjalnych czynników zagrażających jej prawidłowemu przebiegowi.
W związku z powyższym, rozpoczęcie przygotowań powinno nastąpić najlepiej minimum 6 miesięcy przed poczęciem. Ten czas pozwoli Ci na skuteczne wprowadzenie odpowiednich zmian i przyczyni się do utrzymania zdrowia nie tylko Twojego dziecka, ale także Twojego.
Poniżej zamieszczam najważniejsze wskazówki o które powinnaś zadbać. Jeśli jednak wolisz skorzystać ze wsparcia dietetyka, zapraszam do kontaktu!
***
1. Pamiętaj o wykonaniu badań kontrolnych
Wykonanie odpowiednich badań to jedna z najważniejszych rzeczy, które powinnaś zrobić przed ciążą. Badania umożliwią Ci ocenę ogólnego stanu organizmu. Dowiesz się czy twoje narządy funkcjonują prawidłowo i czy są przygotowane do podjęcia dodatkowej pracy związanej z zajściem w ciążę.
Badania pozwolą zidentyfikować problemy, które nieleczone mogą zwiększać ryzyko wystąpienia licznych zaburzeń u Ciebie i Twojego dziecka. Wykonując badania kontrolne możesz w porę zapobiec niebezpiecznym dla przebiegu ciąży chorobom, takim jak cukrzyca czy anemia.
Jakie badania powinnaś wykonać i jaki będzie ich koszt? Co wybrać jeżeli nie możesz sobie pozwolić na zrobienie wszystkiego?
Morfologia
Morfologia podstawowa obejmuje oznaczenie parametrów takich jak: ilość białych i czerwonych krwinek, zawartość hemoglobiny w krwince i hematokryt.
Na ich podstawie można zdiagnozować anemię, której obecność utrudnia m. in. zajście w ciążę. Zaburzenia ilości i proporcji białych krwinek może z kolei świadczyć o problemach z układem odpornościowym, który także jest bardzo ważny podczas ciąży.
Cena badania: ok 10 zł
Glukoza
Pomiar glukozy na czczo jest podstawowym parametrem w ocenie gospodarki węglowodanowej. Nieprawidłowe stężenie (powyżej 100mg/dl) sugeruje występowanie cukrzycy.
Należy wtedy pogłębić diagnostykę i wykonać badania zalecane przez lekarza (krzywą cukrową czy stężenie hemoglobiny glikowanej). Nieleczona cukrzyca wiąże się ze wzrostem ryzyka powikłań przebiegu ciąży i porodu.
Zaburzenia gospodarki cukrowej przyczyniają się do zwiększonego występowania wad wrodzonych u noworodków. W związku z tym jest to kolejne badanie, które na pewno trzeba wykonać przed ciążą. Na szczęście jego koszt jest niewielki.
Cena badania: ok 9 zł
Hormony tarczycy
Planując macierzyństwo warto zadbać o prawidłową funkcję tarczycy. Zaburzenia czynności tego gruczołu objawiają się nieodpowiednim stężeniem hormonów tarczycowych we krwi (TSH, FT3, FT4).
Zarówno niedoczynność, jak i nadczynność tarczycy wpływa niekorzystnie na płodność kobiet. Ponadto niewyrównane stężenie hormonów przyczynia się do występowania u dziecka nieodwracalnych zmian związanych z układem nerwowym.
Jeżeli nie wykonywałaś wcześniej tego typu badań, koniecznie zgłoś się do endokrynologa!
Cena badania: ok 6o zł (20 zł za jedno oznaczenie)
Witamina D3
Ponad 95% populacji w Polsce posiada niedobory witaminy D, sprawdź czy występuje także u Ciebie.
Każda kobieta rozważająca zajście w ciążę powinna kontrolować poziom witaminy D3 w organizmie. Bierze ona bowiem udział w utrzymania równowagi wapniowo-fosforanowej, od której zależy prawidłowy rozwój układu kostnego dziecka.
U kobiet z niedoborem tej witaminy częściej stwierdza się problemy z zajściem w ciąże.
Szczególnie kobiety z Zespołem Policystycznych Jajników (PCOS) i współistniejącą nadwagą oraz insulinoopornością powinny zadbać o odpowiednią podaż witaminy D3 w kontekście planowania ciąży.
W przypadku niewystarczającej ilości tej witaminy zalecana jest suplementacja, a dawka uzależniona jest od wyników badań.
Jeżeli nie zamierzasz badać poziomu witaminy D3, to wiedz, że polskie rekomendacje dotyczące profilaktyki niedoborów witaminy D3 u dorosłych zalecają suplementację w dawce 500-1000 IU dziennie. Zakładając, że masz jej niedobór powinnaś przyjmować minimum tyle, ile wynosi górna granica w profilaktyce (pamiętaj jednak, że maksymalna dawka suplementowanej witaminy D to 4000 IU/d, staraj się jej nie przekraczać !)
Cena badania: ok 70 zł
Homocysteina a ciąża
Planując ciążę warto sprawdzić poziom homocysteiny we krwi. Homocysteina to substancja, która bierze udział w wielu procesach metabolicznych. Najważniejszym z nich jest przenoszenie grup metylowych, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania DNA i białek (np. kreatyniny czy koenzymu Q10).
Poziom homocysteiny uwarunkowany jest w głównej mierze przez kwas foliowy. W sytuacji niedoboru kwasu foliowego, następuje gromadzenie homocysteiny we krwi, ponieważ niemożliwe jest jej dalsze przekształcanie w organizmie. Jaka jest więc współzależność – homocysteina a ciąża ?
Wysokie stężenie homocysteiny zwiększa ryzyko wystąpienia poronienia lub przedwczesnego porodu, a także może być przyczyną powstania wad rozwojowych płodu.
Cena badania: ok 70 zł
Badanie genu MTHFR
Badanie genu MTHFR dostarcza informacji na temat metabolizmu wyżej wspomnianego kwasu foliowego w organizmie. Znajomość tych informacji pozwala na dobranie odpowiedniej formy suplementu (kwas foliowy czy 5-MTHF).
Wykonanie tego badania jest szczególnie polecane kobietom, u których występują poronienia nawykowe lub kobietom, które urodziły dziecko z wadą cewy nerwowej lub w rodzinie (również rodzinie partnera) rodziły się dzieci z wadą cewy nerwowej.
Więcej informacji o przydatności genu MTHFR podczas ciąży poruszyliśmy we wpisie ” MTHFR – po co badać ?”
Cena badania: ok 200 zł
Kwas foliowy
Kwas foliowy pełni kluczową rolę w rozwoju układu nerwowego dziecka. Przed planowaną ciążą warto zbadać poziom kwasu foliowego we krwi, ponieważ to umożliwi odpowiedni dobór dawki suplementu.
Jest to bardzo ważne, ponieważ zarówno za małe jak i za duże stężenie kwasu foliowego we krwi może być szkodliwe dla dziecka.
Ilość kwasu foliowego we krwi warunkowana jest głównie przez aktywność genu MTHFR.
Dlatego też badania te idealnie uzupełniają się ze sobą oraz z badaniem homocysteiny. Dzięki nim poznasz zarówno formę jak i dawkę suplementu oraz ryzyko powikłań w czasie ciąży.
Cena badania: ok 22 zł
Wykonanie wszystkich powyższych badań może okazać się dość kosztowne. Co zatem wybrać?
Polecamy, aby na początku wykonać: morfologię, hormony tarczycy i stężenie glukozy na czczo. Jest to niezbędne minimum jakie powinna zrobić każda kobieta planująca ciążę.
Dzięki tym badaniom dowiesz się w jakim stanie jest obecnie Twój organizm. Wyniki pozwolą podjąć szybkie kroki, których celem będzie przywrócenie homeostazy (równowagi) organizmu.
Następnie według hierarchii istotności klinicznej (czyli ryzyka potencjalnych zagrożeń, które mogą wyjść w badaniu) zrób: oznaczenie witaminy D3, homocysteiny i kwasu foliowego.
Na końcu jeżeli pozwolą Ci na to fundusze, zrób badanie genu MTHFR
2. Unikaj ekspozycji na toksyny i zanieczyszczenia
Zwiększona ekspozycja na zanieczyszczenia i toksyny może być przyczyną przedwczesnych porodów.
W dzisiejszych czasach kontakt z toksynami i zanieczyszczeniami (w tym z metalami ciężkimi) jest nieunikniony, dlatego w miarę możliwości należy ograniczać główne ich źródła. Jak przygotować się do ciąży w kontekście zanieczyszczeń?
- Unikaj spożywania długożyjących, hodowlanych ryb morskich np. tuńczyka, rekina, marlina, miecznika
- Świadomie kupuj produkty spożywcze, w produkcji których nie zostały użyte nawozy i pestycydy
- Ogranicz żywność wysokoprzetworzoną
- Staraj się jak najwięcej czasu spędzać na świeżym powietrzu
- Zrezygnuj z palenia papierosów (!)
3. Kontroluj masę ciała
Już na etapie planowania ciąży powinnaś zadbać o prawidłową masę ciała. Ma ona znamienny wpływ na prawidłowy przebieg i rozwój ciąży.
Nadwaga i otyłość korelują dodatnio z występowaniem niepłodności, a także zwiększają ryzyko poronień, przedwczesnych porodów i cesarskich cięć.
Z drugiej strony niedowaga wiąże się z zaburzeniami hormonalnymi, zatrzymaniem owulacji, co utrudnia poczęcie dziecka.
Jeżeli obecnie twoje BMI (Body Mass Index = waga (kg)/wzrost (m)2) wynosi ponad 30 kg/m2 lub poniżej 18,5 kg/m2 powinnaś zgłosić się do dietetyka w celu zastosowania modyfikacji żywieniowych, które pomogą Ci uregulować masę ciała.
4. Dieta w ciąży – pamiętaj o prawidłowych nawykach żywieniowych
Przed zajściem w ciąże Twoje potrzeby żywieniowe nie zmienią się znacząco. W fazie przygotowań należy zadbać o prawidłowe nawyki żywieniowe, które zwiększą Twoją szansę na zajście w ciążę.
Kiedy już zajdziesz w ciążę (być może już w niej jesteś) przeczytaj nasz wpis ” Dieta w ciąży “, a dowiesz się jak prawidłowo żywić się już podczas ciąży.
Twoja dieta musi być zbilansowana i urozmaicona. Większość posiłków powinna opierać się na produktach bogatych w węglowodany złożone (kasze, ryż, pełnoziarniste pieczywo, pełnoziarniste makarony).
Zawarty w nich błonnik pomoże w regulacji pracy przewodu pokarmowego. Niezwykle istotne w diecie, ze względu na antyoksydanty, są warzywa i owoce.
Warzywa powinny się znajdować się w każdym posiłku (minimum 5 porcji dziennie). Owoce należy spożywać maksymalnie 3 razy dziennie wybierając te o niskim indeksie glikemicznym (maliny, borówki, jeżyny, jagody, pomarańcze, śliwki).
Nie zapominaj o pełnowartościowym białku zawartym w jajach, rybach, mięsie, tofu, mleku i produktach mlecznych.
Wprowadź kefiry/ maślanki /jogurty naturalne co najmniej 1 raz dziennie, aby częściowo zrealizować zapotrzebowanie na wapń oraz dostarczyć organizmowi korzystnych probiotyków.
Wybieraj produkty do 2% zawartości tłuszczu. Unikaj przetworzonej żywności typu fast food oraz spożywania nadmiernej ilości sodu w produktach (soli).
Nie bój się tłuszczów – korzystaj z olejów roślinnych takich jak: rzepakowy,słonecznikowy. Oczywiście nie stosuj ich jedynie do smażenia. Olej lniany stosowany jest na zimno, można go wykorzystać jako dodatek do sałatek, past warzywnych czy koktajli.
Jednak niektóre substancje, takie jak kwas foliowy, należy dostarczać w postaci suplementów, ponieważ bardzo trudno pokryć na nie zapotrzebowanie tylko dietą. Ten temat poruszyliśmy w naszym wpisie ” suplementy w ciąży “
Źródła kwasu foliowego sprawdzisz tutaj.
5. Ćwicz regularnie
Codzienna aktywność fizyczna zwiększa poziom energii oraz przyczynia się do zmniejszenia niepożądanych skutków stresu.
Lepiej wytrenowane mięśnie ułatwią poród oraz pomogą szybciej wrócić do formy sprzed ciąży.
Kilka miesięcy przed planowaną ciążą wyrób w sobie nawyk regularnych ćwiczeń. Wprowadź ćwiczenia o umiarkowanej intensywności takie jak: spacery, pływanie czy aerobik.
Pamiętaj wysiłek powinien trwać minimum 20 minut dziennie 3 razy w tygodniu (ale nie bój się ruszać więcej!)
6. Stopniowo eliminuj używki
W miesiącach poprzedzających ciąże powinnaś zrezygnować lub przynajmniej znacząco ograniczyć palenie papierosów, picie alkoholu oraz kawy.
Ograniczenie używek przed ciążą, znacznie ułatwi Ci całkowitą rezygnację z nich w czasie ciąży.
Nie popadaj jednak w skrajności. Kieliszek czerwonego wytrawnego wina 2 razy w tygodniu stosowany jako dodatek do pełnowartościowego posiłku nie powinien Ci zaszkodzić (tylko przed ciążą, w trakcie ciąży powinnaś odstawić alkohol).
Jak przygotować się do ciąży – podsumowanie
Jeżeli planujesz zajść w ciążę i zastanawiasz się jak przygotować się do ciąży, koniecznie zrób potrzebne badania, zaczynając od morfologii, hormonów tarczycy i stężenia glukozy.
Warto także żebyś zbadała poziom witaminy D3, homocysteiny i kwasu foliowego, a także sprawdziła działanie genu MTHFR.
Pamiętaj, aby w miarę możliwości unikać wszelkich toksyn i stopniowo wyeliminować lub mocno ograniczyć używki takie jak alkohol czy papierosy. Nie zapominaj również o niezwykle ważnej kwestii jaką jest homocysteina a ciąża.
To co jesz ma ogromne znaczenie dla Twojego zdrowia i przyszłego rozwoju dziecka. Właściwe odżywianie i aktywność fizyczna pomogą Ci kontrolować Twoją masę ciała, a jej prawidłowa wartość przyczyni się do zwiększenia szansy zajścia w ciążę. Chcesz wiedzieć, jak przygotować się do ciąży jedząc w prawidłowy sposób? Napisz do nas! Na pewno dobierzemy odpowiednie rozwiązanie.
Opieraj swoje posiłki o produkty bogate w węglowodany złożone. Do każdego posiłku jedz warzywa, a w ciągu dnia pij odpowiednią ilość płynów. Nie zapominaj o pełnowartościowym białku i tłuszczach.
Jeżeli Twoim zdaniem jest coś jeszcze, co należałoby zrobić przed ciążą pod kątem swojego stylu życia podziel się tym w komentarzu 😉
lic. Małgorzata Dziekońska
***
Wpis sprawdziła i autoryzowała
mgr Ania Świtakowska
Dietetyk kliniczny, Lider zespołu dietetyków Kliniki Dietetycznej Nutricus
Więcej na mój temat możesz się dowiedzieć w mojej wizytówce na stronie zespołu Nutricus.
Bibliografia
1. A.Malinowska-Polubiec. Zgony okołoporodowe i wady wrodzone w ciąży powikłanej cukrzycą ciążową. Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia 2008;1: 169-174.
2. I. Beń-Skowronek. Rozwój dzieci matek z zaburzeniami czynności tarczycy Pediatric Endocrinoly 2015;14:53-58.
3. Joanna Tkaczuk-Włach. Choroby tarczycy a czynność jajników. Przegląd menopauzalny 2011;6.
4. P.Pludowski.Vitamin D effects on musculoskeletal health, immunity, autoimmunity, cardiovascular disease, cancer, fertility, pregnancy, dementia and mortality—A review of recent evidence. Autoimmunity Reviews 2013;12: 976–989.
5. A. K. Hyżak. Ocena zmian masy ciała u kobiet w ciąży. Nowiny Lekarskie 2011; 80: 174–177.
6. Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w zakresie stosowania witamin i mikroelementów u kobiet planujących ciążę, ciężarnych i karmiących. Ginekologia Polska. 2014; 85: 395-399.
7. Witamina D: Rekomendacje dawkowania w populacji osób zdrowych oraz w grupach ryzyka de”cytów – wytyczne dla Europy Środkowej 2013 r. STANDARDY MEDYCZNE;PEDIATRIA. 2013;10: 573-578.