Suplementy w ciąży: 5 substancji, które należy przyjmować przed i podczas ciąży

by on in Porady

Suplementy w ciąży są niezbędnym elementem prawidłowego przygotowania się i przebiegu ciąży. W tym artykule znajdziesz informacje, jakie witaminy, minerały i inne substancje należy przyjmować, aby zapewnić swojemu dziecku dobre warunki do rozwoju.

Zgodnie z Rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego (PTG) do substancji, których stosowanie w okresie przygotowania do ciąży i w czasie ciąży przyniosło pozytywne korzyści, należą: kwas foliowy, wielonienasycone kwasy tłuszczowe (WNKT), żelazo, jod oraz witamina D.

Wśród kobiet w ciąży istnieje tendencja do nadużywania preparatów mineralnych i witaminowych z myślą o ich dodatkowym, korzystnym działaniu. Badanie przeprowadzone w województwie mazowieckim przez Hamulka J. wykazało, że suplementy diety przed zajściem w ciążę przyjmowało 55% kobiet, natomiast w czasie ciąży aż 98,3%.

Jednak nadmiar suplementów diety nie jest obojętny dla organizmu zarówno matki jak i dziecka. Niektóre z substancji w nich zawartych mogą wchodzić w interakcje z przyjmowanymi lekami oraz powodować powikłania w wyniku przedawkowania.

Przykładem substancji, którą bardzo łatwo jest dostarczyć w zbyt wysokiej ilości jest witamina A. W zbyt dużym stężeniu działa ona toksycznie i prowadzi do uszkodzenia płodu, powstania wad wrodzonych twarzoczaszki i zaburzenia funkcji układu krążenia. Ryzyko przedawkowania witaminy A jest znaczące, gdyż zawarta jest w większości suplementów poprawiających stan skóry.

Jakie inne substancje kobiety najczęściej przyjmują w nadmiarze?

Poziomami powyżej zalecanego dziennego spożycia (RDA) charakteryzowały się: witamina D (157%), foliany (128%), witamina B2 (125%), witamina C (121%) oraz żelazo (120%), jod i cynk (po 113%).

1. Kwas foliowy

397831

Kobiety planujące ciążę powinny pamiętać o rozpoczęciu suplementacji kwasem foliowym w dawce 0,4 mg/dobę co najmniej 6 tygodni przed zajściem w ciążę (na pytanie ” Jak przygotować się do ciąży ” odpowiedzieliśmy w osobnym wpisie).

Kwas foliowy (i inne jego formy, określane mianem folianów) to witamina B9, która bierze udział m. in. w tworzeniu układu nerwowego dziecka. Suplementacja kwasem foliowym jest niezmiernie istotna, gdyż zmniejsza ryzyko występowaniu otwartych wad ośrodkowego układu nerwowego u dziecka (tzw. wady cewy nerwowej) o 72%.

Zwiększenie ilości kwasu foliowego lub innych jego form zalecane jest również w przypadku kobiet z rozpoznaniem hiperhomocysteinemii (podwyższony poziom homocysteiny, która zwiększa ryzyko poronienia na skutek mutacji w genie MTHFR (planowanie ciązy).

Ponadto niewystarczająca ilość kwasu foliowego może prowadzić do ujawnienia się wrodzonych wad serca i układu moczowego czy nawet do zwiększenia częstotliwości poronień.

Wiemy już jakie skutki może mieć niedobór kwasu foliowego. Nieprawidłowa suplementacja może jednak prowadzić także do jego nadmiaru.

Czy nadmiar kwasu foliowego jest również groźny? Niestety tak, gdyż może być on przyczyną wystąpienia u dziecka zaburzeń ze spektrum autyzmu.

Do najbogatszych źródeł kwasu foliowego należą: zielone warzywa liściaste (szpinak, brukselka, kapusta, brokuł, szparagi, kalafior), nasiona roślin strączkowych (soja, groch), drożdże, otręby pszenne i produkty z mąki pełnoziarnistej.

Pytanie, dlaczego musimy suplementować kwas foliowy, jeżeli istnieje wiele produktów żywnościowych, bogatych w ten składnik?

Naturalna postacią kwasu foliowego, zawarta w produktach pochodzenia naturalnego są foliany, które rozpadają się pod wpływem temperatury (podczas gotowania, pieczenia), a ich przyswajalność z diety wynosi jedynie 50%.

Mimo wszystko należy włączać do diety jak najwięcej produktów bogatych w foliany, ponieważ są bogate także w inne, bardzo cenne składniki, takie jak błonnik czy antyoksydanty. Jeśli chcesz dokładnie wiedzieć, jakie ilości kwasu foliowego potrzebujesz przyjmować – wykonaj badanie krwi. Tutaj możesz sprawdzić jakie jeszcze parametry warto zbadać we krwi.

2. Wielonienasycone kwasy tłuszczowe (WNKT)

Grilled salmon and asparagus

Badania przeprowadzone w 2013 r. potwierdzają niedostateczne spożycie wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (WNKT) wśród kobiet w ciąży.

WNKT są składnikiem błon fosfolipidowych będących elementem budulcowym komórek nerwowych (osłonek mielinowych i nerwów obwodowych) oraz nowo powstałych komórek siatkówki oka dziecka.

Ich niedostateczne spożycie jest bardzo niepokojące, ponieważ WNKT spełniają niezbędne funkcje nie tylko w kształtowaniu się organizmu dziecka, ale również działają protekcyjnie na organizm matki.

Realizacja odpowiedniego zapotrzebowania na WNKT podczas ciąży zmniejsza ryzyko przedwczesnych porodów, a nawet wydłuża czas trwania ciąży, co pozwala na kompletny rozwój dziecka.

Ponadto zapobiega ona występowaniu nadmiernej masy urodzeniowej u noworodków (zjawisko makrosomii).
Na szczególna uwagę w ciąży zasługują WNKT z grupy omega-3, a w szczególności kwas dokozaheksaenowy (DHA).
Ich dodatkowa suplementacja u matek przyczynia się do zmniejszenia epizodów depresji poporodowej.

Głównym źródłem pokarmowym DHA są: tłuste ryby morskie, owoce morza oraz algi.

Jednak ze względu na możliwość zanieczyszczenia i obecność metali ciężkich np. metylortęci, spożywanie ryb powinno być ograniczone. Szczególnie niebezpiecznymi gatunkami są ryby drapieżne: miecznik, rekin, marlin, szczupak.

W czerwcu 2014 roku amerykański Urząd ds. Żywności i Leków zaktualizował zalecenia, które mówią, że: kobiety ciężarne, karmiące piersią lub starające się o dziecko powinny spożywać nie więcej niż 3 porcje ryb tygodniowo.

Do gatunków ryb godnych polecenia w diecie ciężarnej należą: makrela, łosoś, sardynki, sardela. Jak prawidłowo żywić się podczas ciąży możesz przeczytać tutaj.

Wielonienasycone kwasy tłuszczowe z rodziny omega-3 są również zawarte w produktach roślinnych takich jak: olej rzepakowy, orzechy włoskie i siemię lniane.

Codzienna zalecana dawka DHA to minimum 600 mg. W przypadkach wysokiego niedoboru powinno się przyjmować 1000 mg/d.

3. Żelazo

Foods high in Iron, including eggs, nuts, spinach, beans, seafood, liver, chickpeas.

U kobiet ciężarnych często występuje niedokrwistość, która może być spowodowana dwoma czynnikami.

Pierwszą przyczyna jest obniżenie hematokrytu (HCT) u kobiet w ciąży – ten rodzaj niedokrwistości jest fizjologiczny (wywołany na skutek zmiany stosunku wszystkich elementów morfotycznych krwi do jej całej objętości).

Drugim czynnikiem wywołującym niedokrwistość jest niedobór żelaza w wyniku nieprawidłowej gospodarki tego pierwiastka w organizmie (uboga w żelazo dieta lub upośledzone wchłanianie w jelicie).

Jak zidentyfikować niedobór żelaza w organizmie? Typowe objawy niedokrwistości niedoborowej to: przewlekłe zmęczenie, osłabienie organizmu, zmniejszona tolerancja wysiłku i bladość skóry.

Ograniczenie spożycia żelaza u kobiet w ciąży wiąże się także ze zwiększonym ryzykiem przedwczesnych porodów. Ponadto, w czasie laktacji nieodpowiednia podaż żelaza powoduje wystąpienie niedokrwistości u dziecka.
Jakie badania trzeba wykonać, aby potwierdzić niedokrwistość? Warunkiem koniecznym występowania niedokrwistości jest obniżone stężenie hemoglobiny.

Doustna suplementacja żelaza jest wskazana kobietom z podejrzeniem lub ze zdiagnozowaną niedokrwistością, jeszcze przed zajściem w ciążę. Dokładna dawka ustalana jest przez lekarza po weryfikacji wyników badań.

Według zaleceń PTG suplementacja żelaza u kobiet w ciąży powinna rozpocząć się nie wcześniej niż w 8 tygodniu ciąży zaczynając od dawki 30 mg.

Jeżeli jednak jesteś w stanie pokryć zapotrzebowanie na żelazo za pomocą diety, śmiało wybierz tę opcję zamiast suplementacji.

Rekomendowana ilość żelaza w całodziennej racji pokarmowej powinna wynosić minimum 18 mg u kobiet, które nie są jeszcze w ciąży; 26-27 mg u kobiet w ciąży i 20 mg w czasie karmienia piersią.

Produkty obfitujące w żelazo to między innymi: mięso i produkty mięsne, żółtko jaja, warzywa: brokuły, jarmuż, szpinak, brukselka, botwinka, buraki, nasiona roślin strączkowych (soja, soczewica, ciecierzyca), suszone owoce, naturalne kakao.

Przyswajalność żelaza w organizmie zwiększają takie produkty jak: czerwona i zielona papryka, natka pietruszki, czarna porzeczka, cytryna, pomarańcze, grejpfruty, truskawki, kiwi, papaja, kiszonki (kiszona kapusta, ogórki), jagody goji .

4. Jod

Salt in spoon on a wooden table - still life

Jod to bardzo ważny pierwiastek, którego odpowiednia podaż zapobiega występowaniu nieodwracalnego opóźnienia umysłowego u dzieci.

W wyniku jego zmniejszonej ilości w organizmie dochodzi do zaburzeń ośrodkowego układu nerwowego (poprzez upośledzenie mielinizacji neuronów, czyli komórek tworzących układ nerwowy).

Zgodnie z zaleceniami PTG kobiety w ciąży i podczas laktacji powinny suplementować jod w dawce 200-500 mikrogramów na dzień.

Niedobór jodu u matki może przyczyniać się do powstawania niedoczynności tarczycy, wzrostu ryzyka poronień oraz przedwczesnych porodów.

Źródłem jodu w diecie Polaków jest sól jodowana. Inne produkty bogate w jod to np. ryby morskie, owoce morza czy glony morskie.

Obligatoryjne wzbogacanie soli kuchennej nie jest jednak wystarczającym źródłem jodu w diecie młodych matek. Ponadto nadmiar spożywanej soli (sodu) może przyczyniać się do powstawania nadciśnienia tętniczego.

5. Witamina D3

Foods rich in vitamin D. Top view

Witamina D pełni bardzo ważną rolę w tworzeniu układu kostno – szkieletowego dziecka i matki. Kobiety ciężarne są szczególnie narażone na niedobory witaminy D ze względu na jej zwiększone zapotrzebowanie.

W czasie ciąży zapotrzebowanie na witaminę D wzrasta dwukrotnie. Jest to przejawem mechanizmów adaptacyjnych mających na celu wspomaganie przyswajalności wapnia w jelitach, niezbędnego do optymalnego rozwoju dziecka.

Niedostateczna podaż witaminy D może zaburzać gospodarkę wapniowo-fosforową (skutkując odwapnieniem kości), a także przyczyniać się do występowania poważniejszych w skutkach powikłań zarówno dla matki jak i dziecka.

W okresie ciąży u kobiet z niedoborem witaminy D częściej stwierdza się np. cukrzycę ciążową, stan przedrzucawkowy (związany z nadciśnieniem tętniczym w ciąży, może powodować rzucawkę, która objawia się drżeniem mięśni czy utratą przytomności).

Na co narażony jest rozwijający się płód bez wystarczającej ilości witaminy D?

Bez odpowiedniej podaży witaminy D rośnie ryzyko takich powikłań jak: krzywica wrodzona, zmniejszona mineralizacja układu szkieletowego, upośledzony rozwój zębów, a także istnieje zwiększone ryzyko zachorowania dziecka na na cukrzycę typu 1.

Witaminę D można dostarczać wraz z pożywieniem (wcześniej wspomniane ryby, jaja, produkty mleczne), aczkolwiek w praktyce może okazać się to trudne.

Badania pokazują, że kobiety w ciąży z dietą dostarczają minimalną ilość witaminy D, średnio 140-165 IU/dzień, dlatego w takich przypadkach należy rozważyć suplementację.

Jeśli temat odpowiedniej diety jest dla Ciebie szczególnie interesujący, zachęcam Cię do przeczytania naszego wpisu ” Dieta w ciąży ”

Dawniej zalecana była w ilości 800-1000 IU/dzień. Natomiast na dzień dzisiejszy istnieją wskazania do przyjmowania witaminy D w zwiększonej dawce nawet do 2000 IU/dobę.

W badaniach przytaczanych na samym początku artykułu przedstawialiśmy dane, które wskazywały na stosowanie suplementów witaminy D w nadmiarze (157% RDA), dlatego dawka witaminy D powinna być ustalana indywidualnie, na podstawie wyników badań poziomu stężenia 25(OH)D we krwi.

Pamiętaj, że przy okazji badania poziomu witaminy D w organizmie, warto wykonać również inne badania. Więcej na ten temat możesz przeczytać tutaj.

533189

Podsumowanie

Suplementy w ciąży to podstawa! 5 powyższych substancji to te, których suplementację przed i podczas ciąży powinnaś poważnie rozważyć lub najlepiej skonsultować z lekarzem bądź dietetykiem (dietetyk Warszawa i online) .

Składników odżywczych istotnych podczas ciąży jest dużo więcej, ale zdecydowaną większość możesz i powinnaś dostarczyć za pomocą zbilansowanej diety.

Zapamiętaj, w jakich produktach możesz znaleźć najważniejsze dla Ciebie substancje. W przypadku suplementacji uważaj, żeby nie przekraczać zalecanych dawek. W celu dobrania najlepszej dawki, najlepiej będzie gdy wykonasz odpowiednie badania i skonsultujesz się ze specjalistą.

Czy ten artykuł był dla Ciebie pomocny? Podziel się z nami swoją opinią w komentarzu 🙂

mgr inż. Joanna Rusecka

Dietetyk oraz biotechnolog. Jako doktorantka zgłębia tajniki chorób genetycznych człowieka, w Nutricusie rozwija temat nutrigenomiki oraz odpowiada za przygotowanie treści na bloga. Od zawsze interesowała się zdrowym stylem życia i dietetyką. Swoja wiedzę poszerza uczestnicząc w konferencjach naukowych oraz szkoleniach, a także śledząc nowości naukowe z zakresu dietetyki, biotechnologii i medycyny.

383 replies on “Suplementy w ciąży: 5 substancji, które należy przyjmować przed i podczas ciąży“

Zostaw komentarz!

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *