Święta to piękny czas spędzany z bliskimi osobami. W większości polskich domów nadal panuje tradycja przygotowywania obficie zastawionego stołu i świętowania w gronie bliskich oraz w otoczeniu różnorodnych (niekoniecznie zdrowych) potraw. Wiele osób na co dzień dbających o linię na te kilka dni odpuszcza dietę, jednak są od tej reguły wyjątki – osoby, które na stałe przebywają na diecie eliminacyjnej ze względów zdrowotnych. Najczęstszą trudnością, z jaką mierzą się pacjenci jest dieta bezglutenowa. Nasz artykuł rozwiąże ten problem! Przeczytaj go zarówno jeżeli przebywasz na diecie bezglutenowej, jak i masz zamiar gościć bliską osobę, która eliminuje ten składnik ze swojej diety. Zapraszamy!
***
Gdzie znajduje się gluten?
Na początek krótkie przypomnienie, szczególnie dla czytelników, którzy w tym roku mierzą się z wyzwaniem – będą gościć osoby na diecie bezglutenowej u siebie w domu. Gluten to białko, które naturalnie znajduje się w produktach zbożowych takich jak: pszenica, żyto, orkisz, jęczmień, niecertyfikowany owies. Znajdziesz go więc w podstawowych rodzajach mąk używanych do wypieków, ciast, zagęszczania sosów, w pieczywie, makaronach, panierkach, pulpetach, niektórych kaszach. Gluten ma również bardzo szerokie zastosowanie technologiczne, przez co często jest ukryty w produktach takich jak gotowe sosy, powlekane błyszczące owoce, wędliny, plastrowane sery, słodycze, mieszanki przypraw, przetwory, konserwy i gotowe potrawy.
Dla kogo dieta bezglutenowa w Święta?
Dieta bezglutenowa w ostatnich latach stała się modna, więc wiele osób przeszło na taki model żywienia z własnej woli, na podstawie przypuszczeń lub wątpliwych jakościowo badań. Jest jednak grupa osób, dla których dieta bezglutenowa to ważny element wsparcia leczenia, często wymagany przez całe życie. Dieta bezglutenowa dotyczy osób cierpiących na:
- celiakię, czyli tzw. chorobę trzewną
- alergię na gluten
- nieceliakalną nadwrażliwość na gluten
- chorobę Dühringa
- choroby autoimmunologiczne, np. chorobę Hashimoto – eliminacja glutenu zazwyczaj dotyczy pacjentek, które mają jednocześnie Hashimoto i celiakię, jednak w praktyce dużo częściej obserwuje się ograniczenie lub eliminację glutenu
Dieta bezglutenowa w Święta – na jakie potrawy uważać?
Wiele osób zapewne nie może się doczekać skosztowania tradycyjnych potraw, które zazwyczaj szykuje się tylko raz w roku. Osoby na diecie bezglutenowej cierpią wtedy podwójnie – muszą powstrzymać się przed spożywaniem wielu przysmaków, jednocześnie obserwując jak inni zajadają się nimi do granic możliwości. Dieta bezglutenowa może oznaczać rezygnację z:
- Barszczu z uszkami – szczególnie uszka stanowią problem, gdyż ciasto jest tradycyjnie wykonywane na bazie mąki pszennej. Barszcz czerwony jest bezpieczny, jednak należy zwrócić uwagę, czy została do niego dodana mąka, np. podczas lekkiego zagęszczania (praktyka w niektórych domach, która spokojnie może zostać pominięta)
- Pierogów – tak samo jak uszka, są wykonywane z ciasta na bazie mąki pszennej. Tradycyjnie przygotowane pierogi z grzybami i kapustą muszą zostać w pełni wykluczone z bezglutenowego menu świątecznego
- Zupy grzybowej – pojawia się na stołach w wielu domach. Przy podejmowaniu decyzji, czy skosztować zupy należy upewnić się, czy jest to tzw. zupa “czysta”, gdyż zupy grzybowe zazwyczaj są zaciągane zasmażką z mąki pszennej
- Krokietów, pasztecików – ponownie głównym składnikiem, który jest problematyczny jest wszędobylska mąka pszenna i wykonane z niej ciasto
- Ryby w panierce – klasyczny karp smażony na patelni? Nie dla osoby na diecie bezglutenowej!
- Kutii – tradycyjna kutia jest przygotowywana na bazie ziaren pszenicy. W wielu domach zastępuje się je pęczakiem – czyli kaszą jęczmienną, również zawierającą gluten. My mamy jednak inną alternatywę, o czym przeczytasz w dalszej części artykułu 🙂
- Wypieków i słodyczy – piernik, ciasteczka, cukierki i inne łakocie są pełne glutenu!
Brzmi strasznie? Osoby, które od lat przebywają na diecie bezglutenowej są przyzwyczajone. Mamy jednak grupę nowicjuszy, jak i gospodarzy, którzy muszą sprostać potrzebom swoich gości. Dlatego dla ułatwienia świątecznego pichcenia przygotowaliśmy kilka prostych wskazówek oraz bezglutenowych przepisów!
***
Bezglutenowe Święta – modyfikacje potraw
Nie ma sytuacji bez wyjścia, a kilka prostych modyfikacji sprawi, że na skonsumowanie świątecznych potraw będą mogły pozwolić sobie wszyscy – bez bezglutenowych wyjątków 😉 Poniżej znajdziesz informacje, w jaki sposób zamienić składniki tradycyjnych świątecznych receptur, aby Twoje święta stały się bezglutenowe. Każda osoba z celiakią czy Hashimoto będzie uradowana widząc stół pełen dozwolonych na diecie bezglutenowej pyszności. Na początek pamiętaj jednak o bardzo ważnej rzeczy, która została opisana na początku tego artykułu – gluten ma szerokie zastosowanie technologiczne, więc kupując surowce do bezglutenowego, świątecznego menu czytaj etykiety produktów spożywczych. Certyfikowane, w pełni bezglutenowe produkty mają symbol przekreślonego kłosa. Te, które nie są certyfikowane, ale są wykonane z naturalnie bezglutenowych składników będą miały oznaczenie, czy mogą być zanieczyszczone glutenem. Po zakupieniu bezglutenowych surowców możesz ruszać do kuchni! 🙂
- Ciasto na pierogi, uszka – mąka pszenna zawierająca gluten wydaje się być niezastąpiona (ze względu na funkcje technologiczne), jednak okazuje się, że mieszając inne rodzaje mąk, da się uzyskać podobny efekt i przygotować uszka, czy pierogi w nieco innym wydaniu. Alternatywne mąki: mąka ziemniaczana + mąka gryczana; mąka z tapioki + mąka ryżowa + mąka kukurydziana + mąka ziemniaczana. Przepis na ciasto na końcu artykułu!
- Zupa grzybowa, barszcz czerwony – zrezygnuj z zasmażki! Nie tylko sprawisz, że zupa będzie bezglutenowa (warzywa i grzyby są w pełni bezpieczne), ale jednocześnie stanie się zdrowsza i mniej kaloryczna. Czysty barszcz czerwony z gryczanymi uszkami brzmi wyśmienicie!
- Kutia – zastąp ziarna pszenicy, czy pęczak bardzo prostym składnikiem – ryżem. Najlepiej sprawdzi się ryż brązowy, który w połączeniu z bakaliami, miodem i makiem będzie smakował równie dobrze, jak pszenica.
- Ryby – zrezygnuj z panierki. Zamiast tłustego, ciężkostrawnego karpia z patelni przygotuj go w innej wersji – w galarecie lub pieczonego. Nie tylko osoby na diecie bezglutenowej Ci podziękują, Twój żołądek również. Jeżeli nie potrafisz pozbyć się panierki – spróbuj wykonać ją na mące jaglanej
- Wypieki – podejmij wyzwanie i przygotuj nowe propozycje świątecznych ciast. Internet i książki kucharskie pękają w szwach – wystarczy, że wybierzesz jedną z bezglutenowych receptur, bazujących na mące gryczanej, jaglanej, kukurydzianej. Biszkopt możesz zrobić na mące ryżowej, a kruche ciasto wyjdzie smaczne na mące gryczanej lub kukurydzianej. Uważaj na proszek do pieczenia – większość proszków standardowych producentów zawiera gluten, jednak wystarczy wybrać się na dział ze zdrową żywnością/ żywnością bezglutenową – bezglutenowy proszek do pieczenia powinien bez problemu znaleźć się w ofercie sklepu
Bezglutenowe przepisy świąteczne
Ciasto na pierogi/ uszka
Składniki:
- 0,5 kg mąki gryczanej pełnoziarnistej lub białej + do posypania stolnicy
- 100 g mąki ziemniaczanej
- 60 ml oleju
- 1/2 łyżeczki soli
- 0,5 l wody
- ok. 75 ml jogurtu naturalnego lub śmietany
Przygotowanie:
- Zagotuj w dużym garnku 0,5 wody z dodatkiem oleju i soli. Gdy woda gotuje się, dodaj połowę mąki gryczanej i zamieszaj widelcem/ drewnianą łyżką. Masa powinna się ściąć, następnie pozostaw ją do lekkiego ostudzenia (aby ciasto nie było zupełnie gorące).
- Połącz ściętą mąkę z drugą połową mąki gryczanej, jogurtem, mąką ziemniaczaną. Wyrabiaj ciasto (na początku możesz użyć noża).
- Rozwałkuj cienko ciasto i wycinaj dowolną foremką.
- Nakładaj dowolnie dobrany farsz
Bezglutenowa kutia
Składniki:
- 200 g brązowego ryżu
- 100 g mielonego maku (zwykły, suchy, nie gotowa masa makowa!)
- 200 ml mleka kokosowego
- po 30 g: rodzynek, daktyli, migdałów, orzechów włoskich
- 1 łyżka miodu
Przygotowanie:
- Migdały zalej wrzątkiem, odstaw na 10 minut i zdejmij skórkę, rodzynki zalej wrzątkiem, odstaw do ostygnięcia i odsącz, daktyle i orzechy włoskie drobno posiekaj.
- Ryż opłucz na sitku pod bieżącą wodą.
- Do garnka wlej wodę (w proporcji: dwa razy więcej wody niż ryżu). Doprowadź do wrzenia, dodaj ryż, zmniejsz ogień i gotuj ok. 30 minut.
- Zdejmij ryż z ognia przykryj i odstaw.
- Mak gotuj w mleku aż odparuje, często mieszając. Następnie zmiel maszynką do mielenia, najlepiej 2-3 razy.
- Do maku dodaj miód i wymieszaj (pamiętaj, że miód musi być płynny).
- Wszystkie składniki połącz ze sobą.
Bezglutenowe pierniczki
Składniki:
- 200 g mielonych migdałów
- 50 g mąki ryżowej
- 50g mąki kukurydzianej
- 30g mąki ziemniaczanej
- 30g mąki kokosowej
- 1 łyżka przyprawy piernikowej
- 1 łyżeczka sody oczyszczonej
- 2 łyżki ksylitolu
- 100 g miodu, np. gryczanego
- 80 g oleju kokosowego lub masła
- 2 żółtka jaj
- 2 łyżki jogurtu naturalnego
- białko jaja do posmarowania
Przygotowanie:
- Nagrzej piekarnik do 180 stopni. Do dużej miski wsyp wszystkie składniki suche i wymieszaj
- Roztop miód z masłem podgrzewając delikatnie w rondelku. Ostudź
- Utrzyj żółtka
- Do suchych składników dodaj mieszankę miodu i masła, jogurt i utarte żółtka. Całość wymieszaj
- Blat wysyp mąką (dowolną), aby ciasto nie lepiło się i rozwałkuj ciasto
- Wycinaj dowolne kształty i ułóż na blaszce wyłożonej papierem do pieczenia
- Posmaruj pierniczki roztrzepanym białkiem jaja i piecz około 10 minut (sprawdzaj czas pieczenia – jest uzależniony od grubości rozwałkowanego ciasta).
Mamy nadzieję, że powyższe wskazówki będą pomocne dla wszystkich, którzy pierwszy raz mierzą się z świątecznym menu w wersji bezglutenowej. Każda osoba z celiakią, czy Hashimoto kosztując nieco inaczej przygotowanych potraw będzie mogła czerpać przyjemność z jedzenia wraz z innymi domownikami. Oczywiście jak zawsze – wszystko z umiarem! Bezglutenowe receptury nie sprawiają, że świąteczne potrawy stają się “fit”, niskokaloryczne i zdrowe 🙂
Idą święta i czas prezentów – specjalnie z tej okazji Nutricus przygotował dla Ciebie propozycję bezcennego prezentu, jaki możesz sprawić bliskim – podaruj zdrowie ukochanej osobie! Dietetyczny Pakiet Prezentowy to idealny upominek na święta. Sprawdź, co możesz sprezentować najbliższym!
